Komisja Europejska przyjmuje plan REsourceEU w celu zabezpieczenia surowców, ograniczenia zależności i wzmocnienia konkurencyjności UE.
3 grudnia 2025 r. Komisja Europejska przyjęła plan działania REsourceEU, którego celem jest przyspieszenie i wzmocnienie działań na rzecz zabezpieczenia dostaw surowców krytycznych do Unii Europejskiej, takich jak pierwiastki ziem rzadkich, kobalt czy lit.
Inicjatywa ta, opierając się na ustawie o surowcach krytycznych (CRMA), wprowadza nowe instrumenty finansowe i regulacyjne, aby chronić europejski przemysł przed wstrząsami geopolitycznymi i cenowymi, wspierać kluczowe projekty surowcowe w Europie i poza nią oraz rozwijać współpracę z państwami partnerskimi w celu dywersyfikacji łańcuchów dostaw.
Plan zakłada przyspieszenie realizacji projektów o znaczeniu strategicznym oraz zmniejszenie zależności UE od państw trzecich. Jednym z głównych działań będzie ochrona europejskiego przemysłu przed zmiennością cenową i geopolityczną, a także zwiększenie świadomości potencjalnych ryzyka związanego z niedoborem surowców.
Na początku 2026 r. Komisja powoła Europejskie Centrum Surowców Krytycznych, które będzie odpowiedzialne za analizę rynku, finansowanie projektów strategicznych oraz zarządzanie portfelem zdywersyfikowanych i odpornych łańcuchów dostaw, poprzez, między innymi, wspólne zakupy oraz działania związane z gromadzeniem zapasów. Równolegle Platforma Surowcowa ułatwi przedsiębiorstwom agregowanie popytu, wspólne zakupy surowców strategicznych oraz zabezpieczanie długoterminowych umów odbioru.
Trwają również prace z państwami członkowskimi nad stworzeniem skoordynowanego podejścia UE do gromadzenia zapasów surowców krytycznych. Pilotażowy system ma ruszyć na początku 2026 r.
W celu szybszej realizacji projektów istotnych dla bezpieczeństwa dostaw, Komisja przyspieszy wydawanie pozwoleń, usunie bariery regulacyjne oraz wykorzysta instrumenty ograniczające ryzyko finansowe. Projekty strategiczne mogą zmniejszyć zależności surowcowe UE nawet o 50% do 2029 r. W ciągu najbliższych 12 miesięcy UE przeznaczy do 3 mld euro na wsparcie projektów mogących zapewnić krótkoterminowe alternatywne źródła dostaw. Komisja, Europejski Bank Inwestycyjny oraz państwa członkowskie już udzielają wsparcia finansowego wybranym inwestycjom, takim jak projekt wydobycia litu firmy Vulcan w Niemczech czy projekt wydobycia molibdenu Malmbjerg na Grenlandii.
Jednocześnie UE będzie pogłębiać współpracę z państwami o podobnym podejściu do kwestii surowcowych, tak aby dywersyfikować źródła dostaw i rozwijać współpracę przemysłową. Unia buduje 15 partnerstwach strategicznych z krajami bogatymi w zasoby – ostatnio podpisała umowę z Republiką Południowej Afryki, a wkrótce rozpocznie negocjacje z Brazylią. Trwają również prace nad specjalnymi ramami inwestycyjnymi dla zintegrowanych łańcuchów wartości surowców krytycznych z Ukrainą, Bałkanami Zachodnimi i krajami południowego sąsiedztwa UE. Ponadto, UE będzie kontynuować realizację projektów Global Gateway w krajach rozwijających się oraz wspierać działania w ramach G7 i G20 dotyczące bezpieczeństwa surowcowego.
Plan REsourceEU, ogłoszony przez Przewodniczącą Ursulę von der Leyen podczas Berlin Global Dialogue w październiku 2024 r., ma na celu zapewnienie stabilnych dostaw surowców dla kluczowych sektorów przemysłu, od motoryzacji poprzez przemysł obronny i lotniczy, aż po chipy AI i centra danych. Zamierza również zapewnić ochronę europejskich łańcuchów wartości przed zakłóceniami.
Rosnące geopolityczne wykorzystanie surowców krytycznych przez dominujących dostawców pokazało, jak ważne jest przyspieszenie działań na rzecz bezpieczeństwa dostaw. Plan działania rozwija założenia CRMA i wprowadza konkretne narzędzia polityczne i finansowe, aby szybciej ograniczyć strategiczne zależności UE.
Zespół BPK TNiCE
