Transformacja klimatyczna to jeden z głównych priorytetów Unii Europejskiej. Zainicjowanie Europejskiego Zielonego Ładu w grudniu 2019 r. było impulsem do opracowywania strategii i działań klimatycznych na szczeblu unijnym.
Znaczącym krokiem było przyjęcie pakietu Fitfor55 – zbioru wniosków ustawodawczych mających zmienić i uaktualnić unijne przepisy, a także ustanowić nowe inicjatywy, tak by polityka UE była zgodna z celami klimatycznymi ustalonymi przez Radę i Parlament Europejski.
Biorąc pod uwagę potrzebę przyspieszenia przejścia UE na czystą energię, w 2023 r. dokonano przeglądu dyrektywy w sprawie odnawialnych źródeł energii (UE/2018/2001), będącej częścią pakietu Fitfor55.
W konsekwencji, pod koniec 2023 roku, Rada UE przyjęła zmienioną dyrektywę w sprawie energii odnawialnej – Renewable Energy Directive III (RED III).
RED III do 2030 r. zakłada:
- zwiększenie udziału energii odnawialnej w ogólnym zużyciu energii w UE do 42,5% do 2030 r.(przy dalszym orientacyjnym celu 2,5%);
- szczegółowe cele dla państw członkowskich w sektorach przemysłu, transportu i budownictwa (ogrzewanie i chłodzenie w dzielnicach);
- zwiększenie wykorzystania energii odnawialnej w przemyśle o 1,6% rocznie;
- zwiększenie udziału wodoru pochodzenia niebiologicznego wykorzystywanego w przemyśle do 42% , (do 60% w 2035 r.);
- co najmniej 49% udziału energii odnawialnej w budynkach.
Wiążące cele dotyczące energii odnawialnej w ogrzewaniu i chłodzeniu będą stopniowo rosły:
– na szczeblu krajowym o 0,8% rocznie do 2026 r;
– o 1,1% w latach 2026–2030.
Minimalny średni wskaźnik roczny mający zastosowanie do wszystkich państw członkowskich zostanie uzupełniony poprzez orientacyjne dodatkowe cele obliczone indywidualnie dla każdego państwa członkowskiego.
Procedury wydawania zezwoleń na projekty energo-odnawialne zostaną przyspieszone, tak by nastąpiło szybsze upowszechnianie energii w kontekście unijnego planu | REPowerEU | mającego uniezależnić Unię od rosyjskich paliw kopalnych po rosyjskiej inwazji na Ukrainę.
Państwa członkowskie wskażą obszary szybszego rozwoju energii odnawialnej, wobec których wydawanie zezwoleń zostanie uproszczone i przyspieszone.
Upowszechnianie energii odnawialnej będzie też traktowane jako leżące w „nadrzędnym interesie publicznym”, co ma ograniczyć podstawy zastrzeżeń prawnych zgłaszanych w kwestii nowych instalacji.
Od momentu wejścia w życie dyrektywy tj. od 19 listopada 2023, państwa członkowskie mają 18 miesięcy na implementacje nowych przepisów.
W ramach pakietu Fitfor55, 15 grudnia 2021 r. Komisja przyjęła wniosek ustawodawczy, dotyczący zmiany dyrektywy w sprawie charakterystyki energetycznej budynków. Pierwotna dyrektywa w sprawie charakterystyki energetycznej budynków z 2010 r. została zmieniona w 2018 r. w ramach pakietu
| Czysta energia |. Dyrektywa zmieniająca zobowiązywała wszystkie państwa członkowskie do opracowania długoterminowych strategii renowacji budynków.
Rewizja została uchwalona 12 kwietnia 2024 r., przez Radę Unii Europejskiej. Celem tego aktu, jest osiągnięcie bezemisyjności budynków do 2050 r.
Budynki odpowiadają obecnie za ponad jedną trzecią emisji gazów cieplarnianych w UE. Zgodnie z nowymi przepisami do 2030 r. wszystkie nowe budynki powinny być budynkami bezemisyjnymi, a do 2050 r. unijny zasób budowlany należy przekształcić w bezemisyjny.
Dla budynków niemieszkalnych RED III wprowadza minimalne normy charakterystyki energetycznej. Przewidują one, że w takich budynkach roczne zużycie energii pierwotnej i końcowej na m2 nie powinno przekraczać określonej wartości maksymalnej. W myśl nowych przepisów w 2030 r. wszystkie budynki niemieszkalne muszą sytuować się powyżej progu 16% najbardziej energochłonnych budynków, a do 2033 r. – powyżej progu 26% najbardziej energochłonnych budynków. Pozwoli to na stopniowe eliminowanie tych maksymalnie prądochłonnych.
Państwa członkowskie mogą zwolnić z tych wymogów niektóre budynki, np. budynki historyczne, miejsca kultu lub budynki będące własnością sił zbrojnych.
Państwa członkowskie powinny dopilnować, by średnie zużycie energii pierwotnej w budynkach mieszkalnych spadło o 16% do 2030 r. i o 20–22% do 2035 r. Co najmniej 55% oszczędności energii będzie wynikać z renowacji 43% najbardziej nieefektywnych energetycznie budynków.
W ramach działań renowacyjnych państwa członkowskie powinny zapewnić pomoc techniczną i wsparcie finansowe, ze szczególnym uwzględnieniem gospodarstw domowych znajdujących się w trudnej sytuacji.
Aby obniżyć emisyjność sektora budowlanego, krajowe plany renowacji budynków powinny obejmować plan działania dotyczący stopniowego wycofania. kotłów zasilanych paliwami kopalnymi do 2040 r.
Nowe przepisy przewidują rozmieszczanie instalacji solarnych w nowych budynkach, budynkach publicznych i istniejących budynkach niemieszkalnych poddawanych renowacji.
Zakładają również tworzenie infrastruktury zrównoważonej mobilności, w tym punktów ładowania pojazdów elektrycznych w budynkach lub ich pobliżu, oraz miejsc parkingowych dla rowerów.
Przechodząc do legislacji krajowej, na uwagę zasługuje projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja Prawa energetycznego stanowi część pakietu legislacyjnego zwanego Konstytucją dla wodoru, którego głównym celem jest stworzenie ram regulacyjnych funkcjonowania rynku wodoru w Polsce.
Zawarte w nim przekrojowe zmiany zakładają m.in.:
– wprowadzenie siatki pojęć w prawie energetycznym, koniecznych do rozwoju i funkcjonowania rynku wodoru w Polsce,
– utworzenie ram, umożliwiających międzysektorową działalność w zakresie gazu ziemnego i wodoru,
– stworzenie zasad certyfikacji i wyznaczania operatorów wodorowych,
– uregulowanie zasad koncesjonowania działalności, związanej z magazynowaniem wodoru,
– zaprojektowanie zasad funkcjonowania systemów wodorowych,
– wprowadzenie systemowych mechanizmów wsparcia dla prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej dla projektów z zakresu technologii wodorowych,
– propozycję uproszczeń dla podmiotów inwestujących w rozwój systemu wodorowego.
Wejście w życie rewizji jest przewidywane w 2024 r.
W wykazie prac legislacyjnych i programowych rządu pojawił się projekt ustawy zmieniającej przepisy w zakresie lądowej energetyki wiatrowej (LEW), to tak zwana “ustawa wiatrakowa”, wokół której narosło wiele kontrowersji. Proponowane tym razem zmiany zakładają istotną liberalizację prawa.
Nowy projekt ustawy zakłada zniesienie zasady 10H, która zabrania stawiania turbin wiatrowych w odległości mniejszej niż 10-krotność wysokości turbiny od budynków. Jak dotąd projekty LEW powstawały w oparciu o przepisy przejściowe, co umożliwiło dokończenie najbardziej zaawansowanych projektów inwestycyjnych, które postępowanie budowlane rozpoczęły przed dniem 16 lipca 2016 roku.
Zakończenie takich projektów inwestycyjnych wymaga uzupełnienia nowymi mocami w systemie elektroenergetycznym i odejścia od rygorystycznej zasady odległościowej „10H”, której następstwem jest już dzisiaj brak realizacji nowych projektów LEW – czytamy w uzasadnieniu projektu.
Co więcej, proponuje się zmiany dotyczące lokalizowania elektrowni wiatrowych w pobliżu parków narodowych, jednak te wymagają jeszcze doprecyzowania.
Opublikowane założenia projektu ustawy przewidują zasadę 10H czyli odległości farm wiatrowych wynoszącej 10-krotność wysokości elektrowni od zabudowań zostanie zniesiona, a odległość minimalna od zabudowań zostanie zmniejszona z 700 m na 500 m.
Rząd planuje również wprowadzenie minimalnej odległość wiatraków od parków narodowych, rezerwatów i obszarów Natura 2000. W zakresie lądowej energetyki wiatrowej rząd chciałby także ujednolicić proces planistyczny zawarty w ustawie o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych z ogólnymi zasadami znajdującymi się w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Projekt ustawy ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów do końca września 2024.
Autor:
Zespół BPK TNiCE
Źródła:
www.ec.europa.comission.presscorner
